Бүгінгі таңда Қазақстанда белсенді емес ҮЕҰ саны көп, бұл бухгалтерлік есеп проблемасын тудырады, азаматтық сектордың жағдайы мен дамуы туралы статистикалық және басқа көрсеткіштердің бұрмалануына әкеледі.
Мемлекеттік кірістер органдары заңды тұлғаларды тарату туралы сотқа Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексімен реттелетін төрт негіз бойынша шағым бере алады: банкроттық, заңды тұлғаны тіркеудің жарамсыздығы, заңды тұлғаның тұрған жерінде немесе нақты тұрған жерінде болмауы, заңды өрескел бұзушылықпен айналысатын қызмет.
Салық кодексінде (93-бап) салық төлеушілердің қызметін міндетті түрде тоқтату қарастырылған. Белгілі бір талаптарға жауап беретін белсенді емес заңды тұлғалар мәжбүрлеп таратылуға жатады: салық есептілігін ұсынбаған, Салық кодексінде белгіленген ескіру мерзімінен (5 жыл) артық емес, ақшамен операциялар жасамаған, ҚҚС төлеуші ретінде тіркелмеген заңды тұлғалар болып табылмайды. әлеуметтік төлемдер бойынша қарызы және басқалары. ҮЕҰ-ны уақтылы және дұрыс тарату керек.
ҮЕҰ тарату тәртібі:
ҮЕҰ қалай жабамыз?
1 қадам. Тарату рәсімін өткізу алдында ҮЕҰ жағдайына байланысты дайындық шаралары. Тіркеуді күту яғни құрылтайшы болған жағдайда
БСН бойынша
www.egov.kz сайтынан тіркелу анықтамасын алады.
Анықтамада ақпаратты тексеру: атауы, басшының аты-жөні, тегі
Құрылтайшы аты-жөні, тегі,
Құрылтайшы болмаған кезде (ҚР сыртына шығып кетті, аты-жөнін өзгертті немесе қайтыс болды) жиналыс өткізіп, құрылтайшыларды алмастыру:
жоқ құрылтайшыны шығарып, орнына тең саны келетін жаңа құрылтайшыны қосу. Құрылтайшының ауысуын жеткізуге бастамашы немесе басқа құрылтайшылар шыға алады. Құрылтайшылардың ауысуы бухгалтерлік құжаттардың өзгеруін талап етпейді, жазбаша түрде әділет органдарын хабардар ету қажет (құрылтайшыларды өзгерту туралы хаттама көшірмесін ұсыну).
Келесі қадамдар мыналар:
Таралым жөнінде ескерту.
Таралым комиссиясы ЮЛ таралымы ақпаратын, сонымен қатар орталық Әділет органының басылым ғимаратында оның кредиторларының шағым арыздарының мерзімі мен тәртібін шығарады. Шағым арызының уақыты таралым шығарылған сәттен бастап 2 айдан кем болмайды.
2 қадам. Дайындық шаралары. ҮЕҰ тікелей тарату.
Таратуды бастау үшін не қажет:
Күндізгі немесе сырттай құрылтайшыларды жинау. Ол үшін шешім қабылдау үшін ҮЕҰ жарлығымен құрылған жиналыс жиналып тұру қажет. Тарату жөніндегі шешімнің хаттамасын толтыру. Хаттамада екі жазу болу қажет: жиналыс төрағасы және хатшысы, сонымен қатар тарату комиссиясына құрылтайшы құрамымен 2-3 адам сайлау қажет. Тарату комиссиясын құру және басшылардың өкілеттілігін бөлу, таралым комиссиясы тағайындалған сәттен бастап оған мүліктерді басқару және заңды тұлғаның жұмыстарымен беріледі.
Таралымның мерзімі мен тәртібін анықтау.
Таралым туралы хаттама дайындаған соң, таралым комиссиясы көп ұзатпай облыстық әділет департаментіндегі әділет органы мен жұмыспен қамту негізінде жұмыспен қамту орталығын ескерту керек,үш жұмыс күні ішінде таралым туралы шешім қабылдаған соң жазбаша түрде салық органына ескерту қажет.
Есептерді аяқтау барысында таралым комиссиясы міндетті:
– кредиторлармен және жеткізушілермен барлық есептерді жүзеге асырып, барлық келісім шартты жою;
– қызметкерлермен есеп жүргізу (айлық, демалыс, еңбекақысы бір орташа айлық жалақы көлеміндегі демалыс).
Қызметкерлерді кем дегенде бір ай бұрын келісім шарт бұзғаны жөніндегі ескерту қажет.Қалған активтерді құрылтайшы құжаттарда белгіленген мақсаттар бағыттап немесе мақсаттары ұқсас жарғысы бар ҮЕҰ беру қажет.
Мұрағаттауға жататын құжаттар (құжаттар жеке құрам бойынша 75 жыл сақталу қажет) мемлекеттік мұрағатқа бағытталу қажет. Сонымен қатар, құрылтайшымен жоғарғы ұйыммен немесе жеке архивке кеткен, әлі талап мерзімі аяқталмаған құжаттарды сақтау қажет.
Мемлекеттік кірістер қызметіне жүгіну. Мөрді жою, 500-1000 теңге аралығы болатын мөрді жоятын қызметті табу және тапсыру қажет.
Ескерте кететін жағдай яғни мөрді тек соңында жою қажет, сол кезде сізге енді қажет болмайтынына сенімді боласыз.
Салық комитетіне жүгінер алдында салық төлеуші https://cabinet.salyk.kz/sonowebinfo/ кабинетіне кіріп, қызметті қайта жаңғыртып, егер ол тоқтатылса ҮЕҰ формалары бойынша таралым формалары есеп беру керек, кейін мемлекеттік кірістер органына таралым және аралық таралымдық балансқа арыз беру керек, барлығын міндетті түрде бір күнде жасау керек. Бәрі бір уақытта жасалу керек деген салық қызметінің талабы: барлық құжаттарды кабинет бойынша бермейсіз.
3 қадам. ХҚО құжат тапсыру қажет.
Мемлекет баж салығын төлеу. ҮЕҰ таралымы үшін мемлекеттік баж салығын төлеу қажет (ОФ/ОО/ОЮЛ үшін 6 АЕК көлемі және жастармен байланысты сұрақтармен байланысты МОО және ОО үшін 2 АЕК) БАЖ салығы таралатын ұйымның БСН төленеді. Мемлекеттік кірістер комитеті ҮЕҰ тіркелген жер бойынша көрсетіледі.
Арыз беру. ХҚО арызбен бірге таралым жөнінде шешім, құрылтайшы құжаттарының түпнұсқасын, таралым жөніндегі хабарламасы бар газетті, мөрді жоятын құжат, баж салығы төленген деген түбіртек ұсыну қажет.
Түбіртек алып күтеді, егер әділет органдарында сұрақ туындаса сізге хабарласады.
ХҚО құжат тапсырар алдында міндетті түрде ” Заңды тұлға қызметінің аяқталуын мемлекеттік тіркеу, филиал тіркеуінен алып тастау арызын толтыру қажет.
Контактілерді тексеру яғни анықтамада көрсетілген барлық тұлғалармен байланысу мүмкіндігі барын тексеру шарт.
Салық бойынша қамауға алу мен берешектерді тексеру керек.
Берешектер бойынша реестр қызметінде БСН бойынша www.adilet.gov.kz/ru/kisa/erd қаралған өндірістің барын тексеру
Мемлекеттік кірістер комитеті қызметінде http://kgd.gov.kz/ru/app/culs-taxarrear-search-web салық берешегін жоқтығын тексеру.
Қамауға алу болған жағдайда берешекті жабу қажет:
Егер берешекті жаппаған жағдайда таралым мүмкін емес. Егер қарызды жабу мүмкін болмаса, банкрот үдерісін бастау керек.
Берешек болған жағдайда берешекті жабу қажет. Берешекті жаппаған жағдайда таралым мүмкін емес.
ҮЕҰ тіркелімі бойынша құрылтайшы және құқық орнататын құжаттардың барын тексеру.
Құжат немесе мөрді жоғалтқан жағдайда жаңа мөр дайындау. Егер қатысушы құрамы өзгермесе: тіркелген орын бойынша газетке хабарландыру беру және таралымға арыз берерде ХҚО ұсыну.
Егер қатысушылар құрамы өзгерсе: а)газетке хабарландыру беру
б) Әділет департаментіне арыз беріп көшірмесін алу үшін, оған өзгеріс енгізіп таралым әрекетін бастау керек.
ҮЕҰ таралымы бойынша мемлекеттік органдарға жүгіну тәртібі қарстырылған. Олар:
1. Әділет органына құрылтайшымен таралым жөніндегі шешім қабылданғандығын ескерту беру.
2. Әділет органын, облыстық департамент және жұмыспен қамту орталығына ескерту.
3. Мемлекеттік кірістер қызметіне жүгіну.
4. Барлық құжаттар мен арызды ХҚО тапсыру.
Ерікті түрде таралым процедурасы тек салық және басқа міндеттемелер бойынша қарыздар жоқ болғанда мүмкін. Егер олардың бары немесе төлем жасау ұйымдастырылу үшін мүмкін болмаса, қызметтің басқа алгоритмін сипаттайтын банкрот процедурасын жүргізу қажет.
Активтерді тексеру.
https://egov.kz/ порталында заңды тұлғаның жылжымайтын мүлкі барына анықтама алу керек. Өз еркімен таралым жасау үшін заңды тұлғада актив болмау қажет( жылжыйтын және жылжымайтын мүлік).
Актив бар болған жағдайда басқа ҮЕҰ -ға беру және жүзеге асыру қажет ал,
мүлік объектісіне құжаттар жоқ болса, кайта орнату қажет болып табылады